Чаго мы можам чакаць ад працэсу навучання, калі дзеці вывучаюць больш за адну мовы ў раннім узросце?
Сферы выкарыстання мовы
Франсуа Грожан у сваёй кнізе «Двухмоўе: жыццё і рэальнасць» (Bilingual: Life & Reality) сцвярджае, што «білінгвы звычайна асвойваюць і выкарыстоўваюць мовы ў розных сферах жыцця, з рознымі людзьмі і з рознымі мэтамі. Розныя аспекты жыцця часта патрабуюць выкарыстання розных моў».
- Дзеці будуць авалодваць мовай з пэўнымі мэтамі (напрыклад, ежа, матэматыка, гульні і бытавая жыццё).
- Веды, якія яны набываюць, залежыць ад кантэксту навучання. Білінгвы таксама выкарыстоўваюць розныя мовы ў зносінах з пэўнымі людзьмі.
- Моўныя навыкі, неабходныя для канкрэтнай прадметнай вобласці, могуць перадавацца як паміж мовамі, так і паміж абласцямі.
- Што тычыцца маленькіх вучняў, то нам трэба дапамагаць ім убачыць гэтыя сувязі, каб стымуляваць перадачу навыкаў.
Базавыя навыкі міжасобасных зносін і кагнітыўнае валоданне акадэмічнай мовай
Даследчык Джым Камінс патлумачыў развіццё розных моўных абласцей у дзяцей, адрозніваючы два тыпы мовы.
- Базавыя навыкі міжасобасных зносін (BICs) адносяцца да мовы паўсядзённага жыцця, і для засваення новай мовы звычайна патрабуецца каля 2 гадоў.
- Кагнітыўны ўзровень валодання акадэмічнай мовай (CALPs) апісвае канкрэтныя навыкі, неабходныя для разумення і зносін па акадэмічных прадметах, такіх як матэматыка і гісторыя. Засваенне новай мовы можа заняць да 5 гадоў.
- Дзецям малодшага ўзросту, якія пачынаюць вывучаць новую мову ў школе, дастаткова пачаць з базавых навыкаў (BICs), якія яны могуць перанесці са сваёй роднай мовы. Гэта адна з прычын, чаму можа падацца, што дзеці малодшага ўзросту лягчэй вывучаюць мову.
- Родная мова з’яўляецца важнай асновай для вывучэння новай мовы, таму важна развіваць CALPs роднай мовы для перадачы гэтых навыкаў.
Метакагнітыўныя навыкі
Дарослыя і старэйшыя дзеці, навучаючыся, развіваюць навыкі, якіх яшчэ няма ў дзяцей малодшага ўзросту: як навучыцца вучыцца, ці як думаць аб сваім думанні. Настаўнікі і бацькі павінны дапамагаць дзецям, якія вывучаюць мову, развіваць метакагнітыўныя навыкі, такія як:
- Выкарыстанне наяўных ведаў;
- Планаванне падыходу да задачы;
- Маніторынг і самакарэкцыя;
- Разважанні над працэсам навучання.
Запазычанне, пераключэнне кодаў і транслінгвістыка
Шматмоўныя людзі заўсёды выкарыстоўваюць усе свае моўныя рэсурсы; яны могуць выкарыстоўваць у размове асобныя словы ці фразы з іншай мовы ці нават пераключацца на цэлыя фразы. Выбар мовы вызначаецца кантэкстам: замяняць словы і фразы мультылінгвы могуць у залежнасці ад таго, з кім яны размаўляюць, альбо проста таму, што на іншай мове гэтыя словы і фразы здаюцца ім больш дакладнымі. Дзеці, якія вывучаюць дадатковую мову, часта выкарыстоўваюць больш зручную і знаёмую мову ў якасці апоры для выказвання сваіх думак, пакуль яны яшчэ недастаткова свабодна валодаюць новай мовай, каб выказацца цалкам на ёй. Гэта не павінна быць праблемай, наадварот, мы павінны падтрымліваць іх, заахвочваючы шырэйшае выкарыстанне новай мовы і дапамагаючы ім на тым узроўні, якога яны могуць дасягнуць. Транслінгвістыка – гэта падыход да навучання ў шматмоўным кантэксце, які прапануе навучэнцам выкарыстоўваць усе свае кагнітыўныя і лінгвістычныя рэсурсы.
Кагнітыўная нагрузка
Кагнітыўная нагрузка – гэта разумовае намаганне, неабходнае для выканання задачы. Існуе тры тыпы кагнітыўнай нагрузкі:
- Унутраная кагнітыўная нагрузка – гэта ўласцівая задачы складанасць. Мы можам дапамагчы дзецям, якія вывучаюць мову, з гэтай складанасцю справіцца, даючы ім візуальныя падказкі для вывучэння новай лексікі ці складаных сказаў, ці даючы дзецям аснову для пабудовы сказа, якую яны могуць выкарыстоўваць затым самастойна.
- Герменеўтычная кагнітыўная нагрузка з’яўляецца вынікам намаганняў, неабходных для таго, каб звязаць новыя ідэі з папярэднімі ведамі і перанесці гэтую інфармацыю ў доўгатэрміновую памяць. Да гэтага варта заахвочваць, напрыклад, прапаноўваючы дзецям параўнаць слоўнікавы запас і граматычныя структуры новай мовы з ужо ім вядомай, ці прапаноўваючы ім намаляваць ці згуляць новыя словы ці фразы.
- Знешняй кагнітыўнай нагрузкі трэба пазбягаць; яна выклікае цяжкасці ў навучанні, створаныя спосабам прадстаўлення інфармацыі ці кантэкстам навучання. Гэта можа быць вынікам незразумелага працоўнага ліста з невыразнымі інструкцыямі.
- Вывучэнне новай мовы і выкарыстанне іншай мовы – гэта заўсёды цяжкая праца для мозгу, і чакана, што навучэнцы могуць стамляцца ад гэтых намаганняў.
Навыкі пісьменнасці
Мы вучымся чытаць толькі адзін раз; навыкі пісьменнасці перадаюцца паміж мовамі, нават калі яны маюць розныя сістэмы пісьма. Універсальныя навыкі пісьменнасці дастасавальныя незалежна ад мовы ці сістэмы пісьма, і дзяцей трэба актыўна заахвочваць да іх перадачы. Гэтыя навыкі ўключаюць у сябе:
- Веданне друку (увага да сусветнага друку)
- Цікавасць да друку (цікавасць і задавальненне ад чытання кніг)
- Знаёмства з алфавітам (веданне таго, што знакі абазначаюць гукі і словы)
- Метакагнітыўныя навыкі (абагульненне або прагназаванне)
Іншыя навыкі чытання залежаць ад канкрэтнай мовы; ім неабходна навучаць спецыяльна. Дапамагаючы дзецям заўважаць, што агульнага і што адрозніваецца ў сістэмах пісьма, гэтым вы паспрыяце іх навучанню. Гэтыя навыкі моўнай пісьменнасці ўключаюць у сябе:
- Накіраванасць друку
- Граматыка і арфаграфія
- Культура
- Структура апавядання і рыторыка
Заключэнне
Хоць кожнае дзіця індывідуальнае і кожная сям’я ўнікальная, існуе шмат важных канцэпцый, якія могуць дапамагчы нам падтрымаць дзяцей любога ўзросту ў вывучэнні новай мовы. Разуменне і асэнсаванне абласцей выкарыстання мовы, актыўная падтрымка развіцця метакагнітыўных навыкаў, садзейнічанне перадачы навыкаў паміж мовамі і абласцямі, а таксама ўлік кагнітыўнай нагрузкі дапамогуць бацькам і настаўнікам у навучанні гнуткіх і творчых людзей, якія валодаюць некалькімі мовамі.
Раім пачытаць:
A parents’ guide to cognitive load theory
BICS vs. CALP: Understanding the Difference